بررسی تغییرات مکانی عناصر غذایی در خاک و برگ تاکستان‌های شهرستان خدابنده با استفاده از روش‌های زمین آمار

بهره­برداری صحیح از منابع موجود در بخش کشاورزی با بررسی روابط بین گیاه، خاک و عوامل محیطی مؤثر بر آن امکان پذیر است. بررسی الگوی تغییرات مکانی عناصر غذایی در خاک و گیاه و تهیه نقشه­های پراکنش آن­ها راهکاری اثربخش در راستای توسعه کشاورزی پایدار است. در این راستا در پژوهش حاضر به بررسی ساختار مکانی عناصر غذایی فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز و بور در خاک و برگ و عنصر نیتروژن در برگ و کربن آلی در خاک با استفاده از مدل­های نیم تغییر­نما در تاکستان­های شهرستان خدابنده در استان زنجان پرداخته شد. پس از تهیه بهترین مدل نیم تغییر­نما با استفاده از روش­های میان­یابی شامل کریجینگ، کوکریجینگ و وزن­دهی عکس فاصله با توان­های 1-5 و روش کرنل عناصر برآورد و نقشه­های پهنه­بندی تهیه گردید. نتایج نشان داد بیشتر ویژگی­ها در گروه خاک و برگ تاکستان­ها از پیوستگی مکانی متوسط به بالایی برخوردار هستند. بیشترین شعاع همبستگی در نمونه­های خاک به عنصر منگنز و در نمونه­های برگ به عنصر فسفر تعلق داشت. به طور میانگین دامنه شعاع همبستگی در عناصر خاک بیشتر از عناصر برگ بود. نتایج حاصل از ارزیابی روش­های میانیابی با آماره­های خطاسنجی ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین مطلق خطا (MAE) و ضریب کارایی(EF) بیان­گر برتری روش کوکریجینگ در برآورد عناصر خاک و برگ تاکستان­های مورد مطالعه بود. بهترین برآورد با روش کوکریجینگ در عنصر روی در خاک و در نمونه­های برگ هم در عنصر روی با روش کرنل بدست آمد. همچنین نتایج بررسی پراکنش عناصر غذایی در خاک و برگ منطقه مورد مطالعه نشان داد که بیشتر خاک­های تاکستان این منطقه از لحاظ کربن آلی، فسفر، آهن و روی کمبود دارند.